يکی از اهداف اصلی ورزش، حفظ و ارتقاء سطح سلامت و شادابی، پيشگيری از بروز بيماريها و اختلالات جسمانی و روانی و همچنين درمان و بازتوانی بهينه می باشد. اين امر ميسر نمی گردد مگر با حرکتی هدفمند در قالب استانداردها و بر اساس اصول علوم ورزشی.
تحقق اين اهداف نيازمند فراهم شدن دانش و مهارت لازم، تربيت نيروی انسانی متخصص و احداث و راه اندازی مراکز مجهز و استاندارد ورزشی و تندرستی در سطح جامعه است. در کشور ما بغیر از تعدادی بسیار محدود، الگوی استاندارد و مشخصی برای ايجاد مجموعه های تندرستی کارآمد و بر پایه علم روز، وجود نداشته و نيروی انسانی متخصص و آموزش ديده نيز بگونه ای هدفمند برای چنين مراکزی تربيت نشده اند. متاسفانه سنت گرایی و عدم استفاده از مشاورین دارای تجربه و در بسیاری از موارد علم گریزی، باعث می شود تا مراکز ورزشی ما آنچنان که باید سود آور نبوده و دچار مشکلات عدیده ای باشند. شاید تا چند وقت پیش بدلیل عدم وجود مراکز استاندارد، مشتریان مجبور به استفاده از هر نوعی از مراکز ورزشی آبی و غیر آبی که در اختیارشان قرار می گرفت بودند، ولی اکنون شاهد ان هستیم که دیگر نمی تواند با همان تفکرات قدیمی و سنتی حرکت کرد زیرا که مشتران امروز، داناتر شده و سطح توقع آنها بالا رفته است و در ضمن مراکز ورزشی نیز بروزتر شده اند و اگر قرار باشد تا بر خلاف این جریان شنا کنیم، بزودی خسته شده و از حرکت بازخواهیم ایستاد.
در سری مقالاتی که در پیش روی دارید، سعی شده است تا اطلاعات کاربردی کاملی در خصوص سرمایه گذاری صحیح و علمی در صنعت ورزش و بلاخص راه اندازی باشگاه های ورزشی در اختیار شما قرار گیرد. این مجموعه مقالات راهنمایی کامل و جامع برای کمک به سرمایه گذارانی است که یا هم اکنون درگیر صنعت ورزش و تندرستی هستند و یا هنوز در این وادی قدم نگذاشته اند. هدف ما اطلاع رسانی به هر دو گروه است تا بتوانند فرصتهای سرمایه گذاری که به آنها پیشنهاد می شود را بهتر بررسی و ارزیابی کنند و مناسب ترین گزینه ها را با کمترین ضریب ریسک پذیری انتخاب نمایند.
اصول بنیادی درباره باشگاه های ورزشی: این صنعت چه نوع تجارتی است؟
پیش از اینکه به خصوصیات ذاتی این کسب وکار بپردازیم، اجازه دهید تا شناخت و درک صحيحی از ماهيت صنعت ورزش و تندرستی داشته باشیم.
بر طبـق تعـاريف، "صنعـت" یعنی مجموعه ای از سازمانهايی (شرکتها و مؤسسات) که با در اختيار داشتن امکانات و محدوديتهای کم و بيش مشابه و تأثير پذيری از تهديدات و فرصتهای تقريباً يکسان که خارج از کنترل مديران و اعمال شده از محيط کاری آنهاست، به امر توليد کالا يا خدمات می پردازند.
با توجه به اين تعريف صنعت ورزش و تندرستی، جايگاه اصلی خود را يافته است. مراکز تندرستی متناسب با توانايی خود، منابع محدودی را که در اختيار دارند در سطوح مختلف استفاده می نمايند که اين منابع شامل منابع مالی، منابع انسانی، دانش، فناوری و فضا می باشد. قوانين دولتی، تحولات اقتصادی، پراکندگيهای جمعيت شناختی (مانند سن، جنس، تحصيلات، درآمد و تعداد خانوارها و تغييرات جمعيتی)، مسائل سياسی، تغييرات فناوری، صنايع جايگزين و غيره، عواملی هستند که به عنوان تهديدات و فرصتهای خارج از حيطه کنترل سازمانها شناخته شده و تقريباً تأثيرات مشابهی بر روی تمام مجموعه ها و مراکز ورزشی و تندرستی که در يک محيط (شهر، استان، کشور) مشغول به فعاليت هستند می گذارد.
صنعت تندرستی(Health Industry) در درون خود شامل زير مجموعه های مختلفی می باشد که در يک دسته بندی کلی می توان به موارد زير اشاره کرد:
• باشگاههای ورزشی (حرفه ای و آماتور)
• مجموعه های تندرستی
• توليد کنندگان لوازم و ابزار آلات ورزشی (شامل نرم افزار و سخت افزار)
مسلماً برداشت صحيح از يک صنعت بدون شناخت عوامل زيربنايی و اثر گذار بر آن ميسر نيست. در اين بخش سعی شده است تا با خصوصيات و اصول بنيادی مطرح در بخش باشگاهها و مجموعه های تندرستی که باعث تمايز آن به نسبت ساير زير مجموعه های صنعت ورزش و تندرستی می شود آشنا شویم:
1- خرده فروشی: باشگاههای تندرستی به واسطه تبعيت از پارامترهای کسب و کارهای خرده فروشی، در اين دسته بندی قرار می گيرند. عواملی مانند برخورداری از محل مناسب با توجه به مشتريان هدف، قابل ديد بودن و در دسترس قرار داشتن، در موفقيت اين کسب و کار دارای اهميت هستند.
2- مهمانپذيری: با توجه به اينکه حداقل زمان حضور استفاده کنندگان از يک مجموعه تندرستی 90 تا 120 دقيقه می باشد، می توان گفت زمان حضور اين افراد در يک مرکز تندرستی بيش از زمان حضور ايشان در يک رستوران است. در نتيجه کليه استانداردهای مهمان پذيری و خدماتی که بطور مثال بايد در يک هتل يا يک رستوران مورد توجه قرار گيرند، در اين اماکن نيز اجرايی هستند. رموز موفقيت يک مجموعه تندرستی به مانند يک هتل يا رستوران پرطرفدار، برخورد دوستانه، گرمی در رفتار، انتقال انرژی به مشتری، ياری رسانی و کارايی پرسنل آن محل است. مهارتهای مهمانداری نيز از اصول اساسی موفقيت يک مجموعه تندرستی بشمار می روند.
3- تفريحی ـ فراقتی: هيچ مهم نيست که يک فرد در چه زمانی به يک باشگاه مراجعه کند و نيز هيچ اهميتی ندارد که وی دوست دارد به تمرين و ورزش بپردازد يا نه. اين نوع کسب و کار برای استفاده مراجعين از زمانهای فراقت و بيکاری آنها بوجود آمده است. بايد توجه داشت که بر خلاف تأمین نیازهای اساسی زندگی مانند غذا، لباس و مراقبتهای پزشکی، حضور در يک مجموعه ورزشی به عنوان يک الزام برای استفاده کنندگان نيست و اين افراد حتی در منزل خودشان نيز می توانند به تمرين بپردازند و یا نهایتاً به پیاده روی بروند. ولی آنها ترجيح می دهند که علاوه بر انجام فعاليتهای جسمانی، با حضور در کنار ساير افراد و دوستان، به ارضای نيازهای اجتماعی خود در محيطی گرم و با نشاط بپردازند.
4- خدماتی بودن: مهمترین شاخص این صنعت، خدماتی بودن آن است و در به همین علت کليه اصول مديريت خدمات بايد در اين صنعت لحاظ شود. تعيين نوع استراتژيهای سطح سازمانی و استراتژيهای سطح عملیاتی (هر بخش از باشگاه)، شيوه بازاريابی خدمات، استخدام و آموزش پرسنل و استفاده از شيوه های ارتباط با مشتری و روابط عمومی، بخشی از اصولی هستند که بايد به دقت مورد توجه قرار بگيرند. (در شماره های بعدی به تفضیل در این خصوص صجبت خواهیم کرد)
5- فراهم آورنده اسباب آسايش مردم: تکرار در انجام تمرينات ورزشی رمز رسيدن به نتايج مطلوب است. در نتيجه باشگاههای تندرستی بايد بگونه ای عمل کنند و شرايط را طوری آماده نمايند که با فراهم آوردن مکانی راحت و رضايت بخش برای استفاده کنندگان، موجب ترغيب ايشان جهت حضور مجدد و تکرار تمرينات شوند. البته بايد توجه داشت که تعريف آسايش بگونه ای که نظر افراد مختلف را يکجا تأمين نمايد بسيار دشوار و عملاً غیر ممکن است. برای بعضی آسايش يعنی قيمت ارزانتر و برای برخی ديگر يعنی نزديکی به محل سکونت يا کار و برای تعدادی نیز لوکس بودن و یا خلوت بودن محیط. در نتيجه مشخص کردن مشتريان هدفی که مجموعه تمايل دارد اين افراد را جذب کند، بسيار حائز اهميت می باشد تا بتوان به دقت شرايط آسايش، آرامش و تأمین رضايت مشتريان را در بالاترین هدف ممکن تأمين نمود. به یاد داشته باشیم ایجاد رضایت مشتریان باعث خواهد شد تا آنها تمایل بیشتری برای خرید خدمات شما، اطلاع رسانی به سایرین و انجام خریدهای جانبی و نیز تکرار حضور از خود نشان دهند.
با توجه به آنکه وجود آسایش در محیط یکی از عوامل موفقیت در بهره برداری از باشگاه های ورزشی است، انتخاب محل دارای اهمیت ویژه و بالایی است. بسیاری از اماکن ورزشی موفق، در محل هایی بنا شده اند که در مرکز تجاری شهرها، بخصوص جایی که ترکیبی از محلهای مسکونی و اداری را با هم دارا بوده اند، قرار گرفته اند. البته باید پیش از ساخت هر نوع مرکز ورزشی، بدقت شرایط محیطی و جامعه شناختی را بررسی نمود و نیازها و تمایلات بازار هدف را بدقت مشخص نمود تا بتوان بهترین شرایط آرامش آنها را فراهم کرد.
6- ارتقاء دهنده سطح سلامت افراد: انجام تمرينات ورزشی باعث تقويت بدن برای مقابله و يا پيشگيری از بروز بيماريها است. فعالیتها و تمرینات ورزشی منظم باعث کاهش مصرف دارو و حتی جلوگيری از مرگهای زودرس می شود. اینگونه فعالیتها، خطر بروز امراضی مانند مشکلات قلبی، دیابت نوع دوم، سرطان سینه، سرطان روده، فشار خون و سکته را کم می کند. همچنین باعث کم شدن حالتهای افسردگی، استرس، اضطراب و توهم می گردد. بعلاوه اینگونه فعالیتهای فیزیکی ضربان قلب را در حالت استراحت کم کرده و در کنار کاهش میزان کلسترول خون، کارایی متابولیزم بدن را افزایش می دهد و برای کاهش و یا افزایش وزن نیز یکی از گزینه های دارای اهمیت بالاست. با توجه به اين نکات، بسياری از پزشکان، متخصصان سلامتی، مربيان ورزشی و روزنامه نگاران مرتبط با مسائل سلامت عمومی و حتی شرکتهای بيمه، شروع به ارتباط با کلوپها و باشگاههای ورزشی و تندرستی کرده اند و نگرشها به سمت اين صنعت مثبت شده است.
7- مدیریت وزن: یکی از انگیزه های مهمی که میلیونها نفر را در سرتاسر جهان به سمت مراکز ورزشی می کشاند، مدیریت وزن (کاهش و افزایش حجم توده های بدنی) است. جالب است بدانیم که در حال حاضر این مسئله، اولین گزینه حضور مردم در یک مرکز تندرستی محسوب می شود. برای این دسته از افراد تمرینات مرتب، یک ضرورت انکار ناپذیر برای رسیدن به وزن دلخواه است.
8- ارتباط با احساس مردم: انگيزه عضويت در يک مجموعه تندرستی برای يک جوان با يک فرد مسن متفاوت است. يک جوان می خواهد تا حد ممکن خوب بنظر برسد و دارای اندامی متناسب و قوی باشد و نيز زمانی را با دوستان خود بگذراند. از سوی ديگر افراد با سن بالاتر علاوه بر تناسب اندام، به دنبال حفظ سلامت فيزيکی، کاهش استرسها و بالا بردن توان روانی و همچنين حضور در جمع افراد همفکر برای گسترش روابط اجتماعی هستند.
9- ایجاد سرگرمی: تمرینات ورزشی به خودی خود کسل کننده هستند و وظیفه کلوپهای ورزشی، ایجاد شادابی و تا حد ممکن بالا بردن جنبه های تفریحی در آنهاست. بسیاری از مربیان در واقع بازیگران اسن صحنه محسوب می شوند. آنها سعی دارند تا کلاسهایشان، مکانهایی تا حد امکان شاداب، مفرح و لذت بخش باشد. بعلاوه بسیاری از باشگاه ها، به تلویزیونها و مانتیورهایی مجهز شده اند تا استفاده کنندگان و اعضاء، در حین پرداختن به تمرینات از برنامه های خبری، رویدادهای ورزشی و یا سایر برنامه های سرگرم کننده و محبوب استفاده نمایند. حتی رنگ پردازی منطبق با اصول صحیح روانشناسانه، ارتباط دوستانه پرسنل با مشتریان، بهره مندی از موسیقی متناسب با نوع محیط و علاقه اعضاء و بسیاری دیگر باید در زمان ساخت و بهره برداری از مراکز و باشگاه های ورزشی در هر نوع بدقت مد نظر قرار گیرد.
تا اینجا، فرصت آن را داشتیم که در مورد خصوصیات اصلی صنعت ورزش و تندرستی با یکدیگر صحبت کنیم. در شماره آینده، نظری خواهیم داشت بر فاکتورها و عوامل مطلوب و نامطلوبی که بر رشد باشگاه های ورزشی و تندرستی مؤثر هستند.